Nederland kampt al langere tijd met een groot woningtekort. Ook voor studenten kan het erg lastig zijn om woonruimte te vinden in hun eigen stad. In Wageningen werken WUR, woningcorporatie Idealis en de gemeente samen om studenten voldoende goede, betaalbare kamers te kunnen bieden.
In de zomer van 2022 deden meerdere Nederlandse universiteiten een opmerkelijke oproep aan internationale studenten: blijf thuis als je voor het nieuwe studiejaar geen kamer hebt gevonden. Het aantal studenten uit binnen- en buitenland blijft toenemen, terwijl het woningaanbod stagneert. Studentenhuisvesters kunnen de vraag niet meer aan. Gelukkig hoefde WUR studenten niet op te roepen om thuis te blijven – maar ook in Wageningen is de impact van de woningcrisis voelbaar.
Waardevolle samenwerking
Eerst maar eens wat cijfers. Wageningen University & Research telde in het academische jaar 2022/2023 in totaal 13.678 studenten. In de stad Wageningen wonen ongeveer 8.800 studenten uit binnen- en buitenland. De meesten van hen, meer dan 6.000 mensen, huren een kamer via woningcorporatie Idealis. De overige studenten huren hun woning bij andere organisaties of bij particuliere verhuurders.
WUR, Idealis en de gemeente Wageningen werken samen om zoveel mogelijk studenten een kans te geven op een geschikte kamer. De partijen hebben onderling overeenkomsten gesloten over aantallen woningen, kwaliteit en woonbeleving. Zo heeft de gemeente prestatieafspraken met Idealis over zaken als nieuwbouwplannen, huurtarieven en duurzaamheid. WUR is met Idealis overeengekomen dat zij in de zomer- en winterperiode kamers reserveren voor internationale studenten, en betaalt mee aan de daarmee gepaard gaande leegstand. De woningcorporatie streeft ernaar dat alle eerstejaarsstudenten voor 1 mei een kamer kunnen vinden.
Verder maken de drie partijen, samen met de gemeente Ede, elk jaar een prognose van het aantal studenten dat in een bepaalde periode op zoek zal zijn naar een woning. Zo proberen ze vraag en aanbod in evenwicht te brengen. Dat is niet eenvoudig, merkt Ingrid Hijman, hoofd van het Student Service Centre van WUR: ‘De wereld is enorm in verandering. Studiebeurzen, corona, oorlog, allerlei factoren hebben impact op de studentenaantallen.’
Partnership De drie betrokken partijen werken al meer dan tien jaar intensief samen aan studentenhuisvesting. Iedere partij heeft zijn eigen rol binnen dit samenwerkingsverband: Woningcorporatie Idealis bezit en beheert bijna 6.000 kamers en appartementen in Wageningen, waarvan de meeste bewoond worden door studenten. WUR deelt prognoses van studentenaantallen en heeft nauw contact met Idealis over het aantal inschrijvingen en de beschikbare kamers en het welzijn van de studenten die er wonen. De gemeente Wageningen heeft prestatieafspraken met Idealis en kan op planologisch gebied (o.a. bestemmingsplannen) ondersteuning bieden. |
De verantwoordelijkheid voor de levering van genoeg studentenwoningen ligt voor een groot deel bij Idealis. De woningcorporatie ontfermt zich ook over de kwaliteit, leefbaarheid en betaalbaarheid van de woningen. ‘Wij zorgen voor een goede huurprijs. Daardoor gaat de rest van de markt zich ook beter gedragen’, aldus Linda Cents, manager Wonen en Vastgoed bij Idealis. ‘We hebben heel veel overleg met WUR. We houden bijvoorbeeld contact met decanen en studentenpsychologen over de gezondheid van studenten, als er sprake is van medische urgentie. We maken elke dag wel wat mee, maar we hebben met elkaar een goed vangnet gebouwd.’
‘De samenwerking is heel waardevol’, vindt ook Cindy van Soest, beleidsmedewerker Wonen en Leven bij de gemeente Wageningen. De gemeente heeft een verantwoordelijkheid voor alle inwoners, en het woningtekort is enorm. Maar wij denken graag mee over oplossingen. Alle partijen hebben andere knoppen waar ze aan kunnen draaien, legt Van Soest uit: 'WUR kan met het onderwijsaanbod gedeeltelijk beïnvloeden hoeveel studenten hierheen komen, Idealis bezit de woonruimtes. En wij kunnen planologisch faciliteren, door middel van bestemmingsplannen bijvoorbeeld.’
WUR ís niet verantwoordelijk , maar voelt zich wel verantwoordelijk - Ingrid Hijman, WUR
De Wageningse aanpak lijkt vruchten af te werpen. De Landelijke Studentenvakbond riep Wageningen in 2022 uit tot
Pieken en dalen
Toch is er nog genoeg ruimte voor verbetering. In de zomer van 2022 bleek het voor veel studenten moeilijk om een kamer te vinden. Het tekort aan woonruimte werd veroorzaakt door een ‘perfect storm’, aldus Ingrid Hijman: ‘Studenten deden langer over hun studie vanwege de coronapandemie en bleven door de woningcrisis langer in hun kamer wonen. Een hoger aandeel bachelorstudenten dan normaal wilde een kamer huren. En dan hadden we ook nog te maken met de gevolgen van de oorlog in Oekraïne: veel verhuurders hebben Oekraïense vluchtelingen in huis genomen.’
De onvrede over het woningtekort leidde in september tot protesten op de campus, waar ongeveer zeventig Nederlandse en internationale studenten WUR opriepen om meer actie te ondernemen. In het najaar werd er een pand gekraakt in het centrum van Wageningen.
‘Ik ben in de jaren 90 zelf actief geweest in de krakersbeweging, dus ik begrijp de gevoelens echt wel’, zegt Hijman. ‘Ik heb bij het protest met de studenten gesproken. Sommigen vroegen me waarom WUR zelf geen woningen bouwt. Maar als universiteit willen wij ons niet bezighouden met studentenhuisvesting. Wij geven onderwijs, dat is een heel ander vak. Tegelijkertijd doen we wel alles wat in onze macht ligt. We zijn niet verantwoordelijk, maar we voelen ons wel verantwoordelijk.’
Om de acute tekorten aan te pakken werd er hard gezocht naar creatieve oplossingen. Cents: ‘Je kunt van alles doen. Als noodoplossing hebben we bijvoorbeeld woonruimte beschikbaar gesteld waarin plek was voor twee studenten per kamer. In het buitenland is dat heel gebruikelijk. De studenten waren er zelf heel positief over, bleek uit de evaluatie.’ Ook de gemeente Wageningen werd betrokken bij de zoektocht naar noodlocaties.
We hebben te maken met heel veel woningzoekenden die acuut op zoek zijn naar betaalbare woonruimte. Het is belangrijk hierin een balans te zoeken. – Cindy van Soest, gemeente Wageningen
De problemen die in september 2022 de kop opstaken, laten zien waar de grootste uitdaging ligt als het gaat om studentenhuisvesting: bij de piekopvang. De meeste studenten zijn rond de zomer, als het nieuwe collegejaar van start gaat, op zoek naar woonruimte. Rond november is er meestal weer ruimte op de markt. Het blijft lastig om in de drukke periode aan alle studenten een kamer te bieden, zonder dat er in andere delen van het jaar kamers leeg staan.
WUR, Idealis en de gemeente gaan in de toekomst vaker in gesprek over de piek die ze in de zomer verwachten. ‘Voor de lange termijn moeten we bekijken welke opties we hebben om pieken én dalen te faciliteren’, zegt Cindy van Soest. ‘In 2023 hebben we elkaar in januari al opgezocht om scenario’s door te spreken. Het is belangrijk dat we op tijd communiceren, ook naar buiten toe.’
De drie partijen proberen de pieken zo goed mogelijk in kaart te brengen, en met een plan moet het makkelijker worden om geschikte tijdelijke oplossingen te vinden. Van Soest: ‘We hebben wel te maken met heel veel woningzoekenden die acuut op zoek zijn naar betaalbare woonruimte. Het is belangrijk om hierin een balans te zoeken.’
Internationale studenten
Een ander aandachtspunt is de huisvesting van studenten uit het buitenland. Voor Nederlandse studenten kan het onrechtvaardig voelen dat Idealis in de zomerperiode 850 kamers reserveert voor internationale studenten. Hijman: ‘Internationale studenten kunnen niet op en neer reizen, en ze hebben hier geen netwerk. Dat is waarom we hen prioriteit geven. Nederlandse studenten kunnen nog een tijdje bij hun ouders blijven wonen.’
‘Wij doen het niet voor het rendement, maar voor het maatschappelijk rendement – Linda Cents, Idealis.
Het is een lastige afweging, vindt ook Linda Cents: ‘We proberen het zo eerlijk mogelijk te regelen. We zien dat mensen die hier geen netwerk hebben, moeilijk aan een kamer kunnen komen. En omdat ze ver weg wonen, kunnen ze ook niet zomaar naar Wageningen komen om te hospiteren. Wij zijn een sociale huisvester: we doen het niet voor het rendement, maar voor het maatschappelijk rendement.’
Zou WUR dan moeten overwegen om minder internationale studenten aan te trekken? Hijman: ‘Wij zijn een internationale universiteit, gericht op wereldproblemen zoals klimaatverandering en de voedselvoorziening.
Bovendien mogen we niemand weigeren, zolang ze voldoen aan de toelatingseisen.’ Hijman wil ook benadrukken dat het aantal studenten uit het buitenland al jaren ongeveer gelijk blijft: tussen de 1.000 en 1.200. Dat is ongeveer 20 tot 25 procent van de totale studentenpopulatie.
Hijman begrijpt de frustratie van Nederlandse bachelorstudenten die niet meteen een kamer kunnen vinden: ‘Ik kan me heel goed voorstellen dat ze ervan balen als ze in een overvolle trein zitten, of als ze niet bij een studentenvereniging kunnen. Maar het komt altijd goed; op een gegeven moment vind je een vaste plek. Uiterlijk op 1 mei van het lopende academisch jaar, meestal al eerder.’
Bouwen in Wageningen
Ondertussen wordt in Wageningen gewerkt aan het uitbreiden van het aantal studentenwoningen. Idealis opende in maart 2023 een gloednieuw woningcomplex aan de Costerweg, waar plaats is voor 264 studenten. In oktober 2022 startte de bouw van 350 studentenwoningen aan de Marijkeweg. Verder staan er projecten in de steigers voor nieuwbouw aan de Bornsesteeg en in Born-Oost. Daar staat tegenover dat sommige tijdelijke eenheden in de komende jaren zullen verdwijnen.
‘Volgens mij zijn vraag en aanbod naar kamers nu best wel in balans’, concludeert Van Soest. Ingrid Hijman ziet nog wel uitdagingen bij de huisvesting van groepen die soms buiten de boot vallen, zoals masterstudenten die ergens anders hun bachelor hebben gedaan, internationale uitwisselingsstudenten of PhD’ers die met een beurs uit hun thuisland komen en weinig geld te besteden hebben. ‘Maar ik denk dat wij het heel goed voor elkaar hebben in Wageningen. Zeker in vergelijking met andere studentensteden.’
